بررسی علل، روش ها و پیامدهای از شیر گرفتن کودکان زیر ۳ سال تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهری دامغان در سال ۱۳۸۴

سابقه و هدف: اغلب مادران، هنگامی که می خواهند تغذیه کودک با پستان را شروع کنند، مورد مشاوره قرار می گیرند؛ اما معمولاً در مورد این که چگونه و چه زمانی باید کودک را از شیر بگیرند، سخنی به میان نمی آید. تغییرات در روش مراقبت از کودک در هنگام ختم شیردهی ممکن است باعث عدم تغذیه صحیح شده و یا او را نگران و غمگین نماید. بعضی از کودکان ممکن است در این زمان برای نخستین بار دچار سوء تغذیه شوند و یا سوء تغذیه آن ها وخیم تر گردد. با توجه به اهمیت دوران از شیرگیری کودکان و امکان بروز مشکلات و پیامدهای نامطلوب آن، محققین مطالعه ای را با هدف بررسی علل، روش ها و پیامدهای از شیرگرفتن کودکان زیر 3 سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری دامغان در سال 1384 به انجام رساندند. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است که بر روی 242 نفر از کودکان زیر 3 سال تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهر دامغان در بهار و تابستان 1384 انجام شد. نمونه پژوهش را کودکان زیر 3 سالی تشکیل می دادند که در محدوده زمانی انجام پژوهش توسط مادران خود برای پایش رشد یا واکسیناسیون به مراکز بهداشتی درمانی آورده شده و در عرض 6 ماه گذشته به طور کامل از شیر گرفته شده بودند. فرم اطلاعاتی تحقیق توسط پرسش گران از طریق مصاحبه حضوری با مادران تکمیل می گردید. داده ها پس از گردآوری، توسط نرم افزار آماری spss با استفاده از آزمون مجذورکای و تست دقیق فیشر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های حاصل از این مطالعه نشان داد که بیش تر کودکان مورد مطالعه (57%) به دلیل رسیدن به سن از شیرگیری و یا کامل شدن دوره شیردهی از شیر گرفته شده بودند. سایر علل ختم شیردهی در این مطالعه شامل: عدم تمایل کودک به مصرف غذاهای مکمل، خود از شیرگیری کودک، کمبود شیر مادر، بارداری مجدد یا بیماری مادر، اشتغال مادر و توصیه اطرافیان بود. در خصوص روش از شیرگرفتن کودکـان، یافته ها نشان دهنده از شیرگیری تدریجی کودکان در 55% موارد و از شیـرگیری ناگهانـی در 45% کودکان بوده و در کل، در 2/37% موارد، ختم شیردهی با کاربرد دارو، مواد شیمیایی یا حائل های موضعی بر روی پستان انجام گرفته بود. در مجموع، 9/33% واحدهای پژوهش در ماه اول پس از ختم شیردهی پیامدهای نامطلوبی را تجربه کرده بودند، که شایع ترین آن ها شامل اضطراب، بی قراری و کاهش وزن بود. ارتباط میان کاربرد مواد و حـائل های موضعی بر روی پستان با پیامدهـای نامطلوب ختـم شیـردهـی معنی دار ارزیابی گردید (0000/0 = p). نتیجه گیری: در کل با توجه به یافته های این مطالعه می توان چنین نتیجه گیری کرد که درصد بالایی از ختم شیردهی در جامعه مورد پژوهش ما، به صورت بی مقدمه و نادرست و با کاربرد دارو یا مواد شیمیایی مختلف صورت گرفته که ممکن است پیامدهای نامطلوبی را ایجاد نماید و به نظر می آید که مادران در خصوص فرآیند از شیرگرفتن کودکانشان نیاز به آموزش های مدون و ویژه دارند، تا روند ختم شیردهی برای مادران و کودکان با حداقل آسیب های احتمالی جسمی یا روانی سپری گردد.